Narcyzm – zaburzenia narcystyczne diagnoza i leczenie

Definicja narcyzmu

Narcyzm to termin używany w psychologii i psychiatrii do opisania osoby, która wykazuje nadmierne zainteresowanie sobą, brak empatii wobec innych oraz pragnienie uwagi i podziwu. Narcyzm jest uważany za cechę osobowości, jednak występuje także w formie zaburzenia osobowości, zwanego zaburzeniem osobowości narcystycznej.

Zaburzenie osobowości narcystycznej jest jednym z dziesięciu zaburzeń osobowości zidentyfikowanych przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne w swojej publikacji Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5).

Objawy zaburzenia osobowości narcystycznej

Osoby z zaburzeniem osobowości narcystycznej charakteryzują się szeregiem objawów, które wpływają na ich funkcjonowanie w życiu codziennym, zawodowym i społecznym. Do tych objawów należą:

• Skłonność do nadmiernego zachwycania się sobą – narcyzm często manifestuje się w postaci nadmiernej samooceny i skłonności do chwalenia siebie i swoich osiągnięć.
• Przekonanie o wyjątkowości i wybitności – narcyści często uważają się za wyjątkowych i lepszych od innych ludzi, często zachowują się w sposób, który sugeruje, że uważają się za „króla” lub „królową”.
• Skłonność do wykorzystywania innych ludzi – narcyzm często manifestuje się w postaci skłonności do wykorzystywania innych ludzi dla własnych celów lub korzyści.
• Brak empatii – narcyści często mają trudności z empatią i zrozumieniem potrzeb lub perspektywy innych ludzi.
• Skłonność do krytykowania innych – narcyści często krytykują innych ludzi, aby podkreślić swoją wybitność i wyjątkowość.
• Skłonność do rywalizacji – narcyści często rywalizują z innymi ludźmi i dążą do pokonania ich w celu podkreślenia swojej wybitności i wyjątkowości.
• Skłonność do fantazjowania o władzy i sukcesie – narcyści często fantazjują o władzy, bogactwie i sukcesie, które mają podkreślać ich wyjątkowość i wybitność.
• Nadmierna uwaga skierowana na wygląd zewnętrzny – narcyści często przykładają dużą wagę do swojego wyglądu zewnętrznego i starają się wyglądać atrakcyjnie i modne.
• Skłonność do unikania krytyki – narcyści często unikają krytyki, ponieważ uważają, że są lepsi od innych ludzi i nie muszą się zmieniać.
• Skłonność do napiętnowania innych ludzi – narcyści często napiętnują innych ludzi, aby podkreślić swoją wybitność i wyjątkowość.
• Skłonność do manipulowania innymi ludźmi – narcyści często manipulują innymi ludźmi, aby osiągnąć swoje cele lub zaspokoić swoje potrzeby.
• Przecenianie własnych zdolności i osiągnięć – narcyści często przeceniają swoje zdolności i osiągnięcia, nawet jeśli nie są one naprawdę wyjątkowe.
• Skłonność do ignorowania lub lekceważenia potrzeb innych ludzi – narcyści często ignorują potrzeby innych ludzi lub lekceważą je, ponieważ uważają, że ich własne potrzeby są ważniejsze.
• Skłonność do nadmiernego ryzykowania – narcyści często podejmują nadmierne ryzyko, aby podkreślić swoją wyjątkowość i wybitność.
• Skłonność do nadużywania alkoholu i innych substancji – narcyści często nadużywają alkoholu i innych substancji, aby zaspokoić swoje potrzeby emocjonalne lub zredukować stres.
• Skłonność do zachowania infantylnego – narcyści często zachowują się w sposób infantylny, oczekując, że inni ludzie będą ich usypiali i spełniali ich życzenia.
• Skłonność do negowania lub minimalizowania krytyki – narcyści często negują lub minimalizują krytykę, ponieważ uważają, że są lepsi od innych ludzi i nie muszą słuchać opinii innych.
• Skłonność do wykorzystywania innych ludzi do zaspokojenia swojego ego – narcyści często wykorzystują innych ludzi do zaspokojenia swojego ego lub zwiększenia swojego poczucia własnej wartości.
• Skłonność do szukania uznania i pochwał – narcyści często szukają uznania i pochwał od innych ludzi, aby zaspokoić swoje potrzeby emocjonalne.
• Skłonność do nadmiernej konkurencji – narcyści często angażują się w nadmierną konkurencję, aby pokazać swoją wyjątkowość i wybitność.

Diagnozowanie zaburzenia osobowości narcystycznej

Diagnozowanie zaburzenia osobowości narcystycznej może być trudne, ponieważ objawy mogą być mylone z innymi problemami psychicznymi lub cechami osobowości. W diagnozowaniu tego zaburzenia używa się kryteriów diagnostycznych DSM-5, które obejmują obecność określonej liczby objawów z wcześniej wspomnianej listy. Ponadto, aby postawić diagnozę, objawy te muszą wpływać na funkcjonowanie osoby w różnych aspektach życia, takich jak praca, relacje i funkcjonowanie społeczne.

W procesie diagnozowania zaburzenia osobowości narcystycznej ważne jest także wykluczenie innych przyczyn objawów, takich jak zaburzenia nastroju, schizofrenia czy inne zaburzenia osobowości.

Metody leczenia zaburzenia osobowości narcystycznej

Podstawowym podejściem terapeutycznym stosowanym w leczeniu zaburzenia osobowości narcystycznej jest psychoterapia, która może przybierać różne formy, w zależności od potrzeb pacjenta. Do najczęściej stosowanych metod należą psychoterapia psychodynamiczna, terapia poznawczo-behawioralna oraz terapia skoncentrowana na schematach. Celem psychoterapii jest pomoc pacjentowi w zrozumieniu przyczyn swojego narcyzmu, rozwijaniu większej empatii wobec innych, a także nauce radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi i społecznymi.

W niektórych przypadkach leczenie farmakologiczne może być stosowane w celu złagodzenia objawów towarzyszących zaburzeniu osobowości narcystycznej, takich jak lęk, depresja czy zaburzenia nastroju. Leki te są jednak stosowane jako środek wspomagający i nie leczą samego zaburzenia.

W każdym bądź razie leczenie narcyzmu to proces skomplikowany, czasochłonny i wymagający pracy zarówno pacjenta, jak i terapeuty. Oto kilka metod leczenia narcyzmu:

• Psychoterapia indywidualna – podejście psychodynamiczne, które ma na celu pomoc pacjentowi w zrozumieniu i przepracowaniu traum z przeszłości, które mogą prowadzić do narcyzmu.
• Terapia poznawczo-behawioralna – podejście skupione na zmianie myślenia i zachowań pacjenta, aby pomóc mu w radzeniu sobie z narcyzmem i poprawie relacji z innymi ludźmi.
• Terapia grupowa – grupowe spotkania mogą pomóc pacjentowi w nauce, jak budować zdrowe relacje z innymi ludźmi i wzmocnić swoją empatię.
• Terapia rodzinna – w terapii rodzinnej członkowie rodziny mogą wspólnie pracować nad poprawą relacji między sobą i nauczyć się, jak lepiej radzić sobie z narcyzmem.
• Leczenie farmakologiczne – w niektórych przypadkach leczenie farmakologiczne może pomóc w kontrolowaniu objawów związanych z narcyzmem, takich jak depresja lub lęki.
• Terapia grup wsparcia – grupa osób z podobnymi doświadczeniami może pomóc pacjentowi w odkryciu i zrozumieniu, jak narcyzm wpływa na jego życie i jakie strategie radzenia sobie z nim są najskuteczniejsze.
• Trening umiejętności społecznych – szkolenia w zakresie komunikacji, empatii, rozwiązywania konfliktów i budowania relacji interpersonalnych mogą pomóc pacjentowi w nauce, jak skutecznie komunikować się z innymi ludźmi i budować zdrowe relacje.
• Terapia sztuką – sztuka może być wykorzystana jako narzędzie terapeutyczne, aby pomóc pacjentowi w odkryciu swoich emocji i potrzeb oraz w pracy nad rozwojem swojego ja wewnętrznego.
• Terapia relacji – podejście, które skupia się na pracy z pacjentem i terapeutą w budowaniu zdrowej relacji, aby pomóc pacjentowi w zrozumieniu, jakie wzorce zachowań mogą prowadzić do narcyzmu i jak je zmienić.

Wsparcie dla osób z zaburzeniem osobowości narcystycznej i ich bliskich

Ważnym aspektem leczenia zaburzenia osobowości narcystycznej jest wsparcie dla pacjenta oraz jego bliskich. Współpraca z terapeutą może pomóc w zrozumieniu, jak narcyzm wpływa na relacje z innymi, a także w nauce strategii radzenia sobie z trudnościami związanymi z zaburzeniem. Grupy wsparcia dla osób dotkniętych zaburzeniem osobowości narcystycznej oraz ich rodzin mogą również być pomocne, oferując możliwość dzielenia się doświadczeniami i uczuciami z innymi, którzy zmagają się z podobnymi problemami.

Podsumowanie

Zaburzenie osobowości narcystycznej to poważne zaburzenie psychiczne, które wpływa na życie zarówno osób dotkniętych tym zaburzeniem, jak i ich bliskich. Wyznaczenie właściwej diagnozy jest kluczowe, aby móc zastosować odpowiednie metody terapeutyczne. Leczenie opiera się głównie na psychoterapii, która pomaga pacjentom zrozumieć przyczyny swojego narcyzmu i rozwijać zdrowsze strategie radzenia sobie z emocjami i relacjami. Wsparcie ze strony bliskich oraz udział w grupach wsparcia może również przyczynić się do poprawy jakości życia osób dotkniętych zaburzeniem osobowości narcystycznej.

Współistnienie zaburzenia osobowości narcystycznej z innymi zaburzeniami psychicznymi może dodatkowo komplikować proces diagnozowania i leczenia. Często osoby z tym zaburzeniem mogą cierpieć także na depresję, zaburzenia lękowe czy zaburzenia odżywiania. W takich przypadkach, oprócz terapii skierowanej na narcyzm, konieczne może być również wprowadzenie terapii mających na celu rozwiązanie współwystępujących problemów.

Ważne jest również, aby pamiętać, że leczenie zaburzenia osobowości narcystycznej może być długotrwałe i wymagać wielu sesji terapeutycznych. Proces ten może być trudny zarówno dla pacjenta, jak i terapeuty, szczególnie gdy osoba dotknięta zaburzeniem nie jest świadoma swojego problemu lub nie jest zmotywowana do zmiany. Terapeuci muszą być wyrozumiali i cierpliwi, aby pomóc swoim pacjentom przełamać bariery wynikające z ich narcystycznych przekonań i zachowań.

Choć zaburzenie osobowości narcystycznej jest trudne do leczenia, istnieje wiele przypadków, w których pacjenci odnoszą sukcesy w terapii i osiągają znaczącą poprawę jakości życia. Dlatego ważne jest, aby nie tracić nadziei i szukać profesjonalnej pomocy zarówno dla siebie, jak i dla osób dotkniętych tym zaburzeniem. Zrozumienie, wsparcie i odpowiednie leczenie są kluczowe dla poprawy życia osób zmagających się z zaburzeniem osobowości narcystycznej.